Ο υπουργός Εξωτερικών της Κυπριακής Δημοκρατίας κ. Μάρκος Κυπριανού τονίζει ότι έχει διαμορφωθεί θετική συγκυρία

Συνέντευξη στη Δωρα Αντωνιου

«Η Αγκυρα θα πρέπει να αφήσει τον κ. Ταλάτ ελεύθερο να διαπραγματευθεί με μόνο κριτήριο το συμφέρον των Τουρκοκυπρίων και όχι τα στρατηγικά της συμφέροντα», διαμηνύει ο υπουργός Εξωτερικών της Κυπριακής Δημοκρατίας κ. Μάρκος Κυπριανού σε συνέντευξή του στην «Κ». Στην αφετηρία της απευθείας διαπραγμάτευσης για το Κυπριακό, ο κ. Κυπριανού τονίζει ότι έχει διαμορφωθεί θετική συγκυρία, η οποία θα πρέπει να αξιοποιηθεί, ωστόσο μεγάλο ερώτημα στη διαδικασία παραμένει η στάση που θα τηρήσει η Τουρκία, η οποία δεν έχει ανοίξει ακόμα τα χαρτιά της. Η διάθεση του διεθνούς παράγοντα και ο θετικός ρόλος της Ε.Ε. θα μπορούσαν να συμβάλουν, επηρεάζοντας την Αγκυρα για εποικοδομητική στάση, αυτό όμως θα φανεί στα δύσκολα, αναφέρει ο Κύπριος ΥΠΕΞ. Ξεκαθαρίζει ότι δεν γίνεται συζήτηση περί «παρθενογένεσης», ενώ χαρακτηρίζει παρωχημένη, άτοπη και παράλογη τη λογική των εγγυήσεων για ένα κράτος-μέλος της Ε.Ε., όπως η Κύπρος.

— Κύριε Κυπριανού, πόσο σύμφωνο σας βρίσκει η εκτίμηση ότι βρισκόμαστε μπροστά σε μια νέα «ιστορική ευκαιρία» επίλυσης του Κυπριακού;
— Σίγουρα είναι μια καλή ευκαιρία και μπορεί να αξιοποιηθεί για επίλυση του Κυπριακού. Βέβαια, πολλοί από αυτούς που μιλούν σήμερα για νέα ιστορική ευκαιρία το 2004 μας μιλούσαν για την τελευταία ευκαιρία. Οι συγκυρίες είναι θετικές και από τη δική μας πλευρά υπάρχει όλη η καλή θέληση. Μένει αυτή η καλή θέληση να βρει ανταπόκριση από την άλλη πλευρά.

— Ποιες είναι οι παράμετροι που διαμορφώνουν το θετικό κλίμα της συγκυρίας;
— Υπάρχει η θέληση και από τις δύο πλευρές, τουλάχιστον εκπεφρασμένη από την άλλη πλευρά, για λύση. Θετικό είναι ότι είμαστε στην Ε.Ε. και η Τουρκία έχει καθεστώς υποψήφιας χώρας και για να μπορέσει να προχωρήσει στο ευρωπαϊκό της μέλλον, είναι σημαντικό να επιλυθεί το Κυπριακό. Υπάρχει επίσης διεθνές ενδιαφέρον διαφορετικό από εκείνο του 2004. Τότε η προσπάθεια ήταν της πίεσης ή της επιβολής, ενώ αυτή τη στιγμή υπάρχει διάθεση συμβολής και βοήθειας. Τέλος, είναι οι πολύ καλές προσωπικές σχέσεις του κ. Χριστόφια με τον κ. Ταλάτ. Στο τέλος όμως θα πρέπει, και εδώ είναι ο άγνωστος παράγοντας, η τουρκοκυπριακή πλευρά και ιδιαίτερα η Τουρκία να θέλουν να αξιοποιήσουν την ευκαιρία. Δεν έχουμε δει ακόμα έμπρακτα σημεία γραφής προς αυτή την κατεύθυνση.

Περί «παρθενογένεσης»— Αμέσως μετά την πανηγυρική έναρξη των απευθείας συνομιλιών, είχαμε δηλώσεις του κ. Ταλάτ περί «παρθενογένεσης». Πώς αξιολογείτε αυτή τη στάση;
— Εμείς στεκόμαστε στο ότι έχει συμφωνηθεί η βάση της λύσης, όχι τώρα, αλλά με συμφωνίες κορυφής, ψηφίσματα του Σ.Α. και έχει επιβεβαιωθεί στη συνάντηση Χριστόφια – Ταλάτ. Μιλάμε για μετεξέλιξη της Κυπριακής Δημοκρατίας σε ομόσπονδο κράτος, αλλαγή δηλαδή του συνταγματικού πλαισίου. Αυτό αποτελεί μεγάλη υποχώρηση για μας. Δεν υπήρχε γεωγραφικός διαχωρισμός, δημιουργήθηκε μετά την εισβολή, οπότε το να δεχτούμε διζωνική ομοσπονδία είναι τεράστια υποχώρηση και δεν μπορούμε να προχωρήσουμε πέρα από αυτήν. Δυστυχώς, κατά διαστήματα η άλλη πλευρά δίνει κάποιες διαφορετικές ερμηνείες σε αυτή τη συμφωνία. Αυτό δημιουργεί απογοήτευση, αλλά επηρεάζει αρνητικά και την αξιοπιστία του κ. Ταλάτ. Θα πρέπει να περιμένουμε την εξέλιξη της διαπραγμάτευσης και εκεί θα δούμε αν αυτές οι δημόσιες δηλώσεις και οι παρερμηνείες της συμφωνίας είναι κινήσεις τακτικής ή όντως είναι ουσιαστική τοποθέτηση. Αν είναι το δεύτερο, θα υπάρξει μεγάλο πρόβλημα, σύντομα.

Παράλογες εγγυήσεις
— Πριν από μερικές ημέρες, διά στόματος του υπουργού Εξωτερικών κ. Μπαμπατζάν, η Τουρκία διεμήνυσε ότι θεωρεί αδιαπραγμάτευτο το θέμα των εγγυήσεων. Μπορεί να υπάρξει λύση εάν εμμείνει η Αγκυρα σε αυτό το ζήτημα;
— Δεν θα ήθελα να μπω σε δημόσια διαπραγμάτευση, να πω μέχρι πού μπορούμε ή όχι να δεχτούμε ορισμένα ζητήματα. Δεν μπορώ να αντιληφθώ όμως αυτή την επιμονή. Δεν βρισκόμαστε στη δεκαετία του ’50. Μιλάμε για τον 21ο αιώνα, για λύση στο πλαίσιο της Ε.Ε. και για ένα κράτος-μέλος της Ε.Ε. Τη στιγμή που η Ε.Ε. εγγυάται ασφάλεια και σταθερότητα τρίτων κρατών, το βρίσκω παράλογο να λέει κανείς ότι ένα μέλος της θα χρειαστεί εγγύηση τρίτης χώρας. Με την ίδια φιλοσοφία θα έπρεπε η Τουρκία να θέλει να έχει στρατεύματα στη Γερμανία για να μπορεί να εγγυηθεί για τους Τούρκους που ζουν εκεί και είναι πολλοί περισσότεροι από αυτούς που ζουν στην Κύπρο. Δεν θα έπρεπε καν να εγείρεται το θέμα. Ομως η τουρκοκυπριακή πλευρά δεν δέχθηκε να το συζητήσει καν στις ομάδες εργασίας. Θα το δούμε στη διαπραγμάτευση.

— Εγινε προσπάθεια από την πρώτη συνάντηση Χριστόφια – Ταλάτ να δρομολογηθεί σχετικά γρήγορα το άνοιγμα του οδοφράγματος του Λημνίτη, το οποίο τελικά δεν έγινε. Τέτοιες καθυστερήσεις δυσχεραίνουν την προσπάθεια;
— Επηρεάζουν το καλό κλίμα και δίνουν το δικαίωμα σε κάποιους να αμφισβητήσουν την αξιοπιστία του κ. Ταλάτ. Είναι φανερό ότι το πρόβλημα υπάρχει εξαιτίας των ενστάσεων του κατοχικού στρατού. Προβληματίζεται κανείς, αν σε αυτό το απλό θέμα δημιουργούν ενστάσεις, τι θα γίνει στο μέλλον, στα πιο σοβαρά ζητήματα.

Ο διεθνής παράγοντας
— Πόσο μπορεί ο διεθνής παράγοντας να συνδράμει τη διαπραγμάτευση;
— Το γεγονός ότι γυρίζουμε στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων δεν σημαίνει αυτόματα ότι θα λυθεί το Κυπριακό, το οποίο κάνει ιδιαίτερα περίπλοκο η εμπλοκή της Αγκυρας, ιδιαίτερα λαμβάνοντας υπόψη τις πολιτικές ισορροπίες στην Αγκυρα και τη σκληρή θέση του στρατού σε θέματα εθνικού συμφέροντος. Εως τώρα έχουμε θετική στήριξη του διεθνούς παράγοντα, όμως δεν έχει δοκιμαστεί σε ποιο βαθμό θα πιέσει. Στα δύσκολα θα φανεί. Θα μπορούσε να συμβάλει, ιδιαίτερα επηρεάζοντας την Αγκυρα για εποικοδομητικά στάση. Εδώ θα μπορούσε να υπάρξει θετικός ρόλος και της Ε.Ε., δεδομένης της επιθυμίας της Τουρκίας να γίνει μέλος.

— Τελικά, ποιος είναι συνομιλητής σας; Βλέπουμε αντίδραση του κατοχικού στρατού στο Λημνίτη, βλέπουμε παρέμβαση της τουρκικής κυβέρνησης, ποιος θεωρείτε εσείς ότι έχει τον αποφασιστικό λόγο;
— Αυτό είναι το μεγάλο ερώτημα. Θεωρούμε ότι έχουμε συνομιλητή τον κ. Ταλάτ. Η θέση μας είναι ότι η Αγκυρα θα πρέπει να αφήσει τον κ. Ταλάτ ελεύθερο να διαπραγματευτεί με μόνο κριτήριο το συμφέρον των Τουρκοκυπρίων και όχι τα στρατηγικά της συμφέροντα. Βλέπουμε θετικότερη αντιμετώπιση της διαδικασίας από την κυβέρνηση της Τουρκίας παρά από το στρατό, αλλά υπάρχει ακόμα η αμφιβολία πόσο ελέγχει η κυβέρνηση και πόσο επηρεάζει ο στρατός. Εκ των πραγμάτων θα φανεί στην πορεία.

Η κρίση στον Καύκασο και το σχέδιο Ανάν
— Οι εξελίξεις στον Καύκασο και η αναγνώριση από τη Ρωσία της Αμπχαζίας και της Νότιας Οσετίας έχουν αντίκτυπο στην Κύπρο;
— Η κάθε περίπτωση είναι διαφορετική. Το έχει ξεκαθαρίσει και η ίδια η Ρωσία ότι δεν πρόκειται να προχωρήσει σε αναγνώριση του ψευδοκράτους. Το ψευδοκράτος είναι αποτέλεσμα εισβολής και κατοχής και ο γεωγραφικός διαχωρισμός που υπάρχει σήμερα είναι αποτέλεσμα του πολέμου. Ομως μπορεί όλη αυτή η κρίση να επενεργήσει και θετικά. Η εμφάνιση καινούργιων εστιών κρίσεων δημιουργεί μεγαλύτερη επιθυμία ή πίεση από τη διεθνή κοινότητα στο να επιλυθούν εκείνα που μπορούν να επιλυθούν. Το Κυπριακό αυτή τη στιγμή φαίνεται ότι μπορεί να επιλυθεί. Ταυτόχρονα, όσον αφορά την ουσία του Κυπριακού, η συνεχής επανάληψη από τους εταίρους, την Ε.Ε. τις ΗΠΑ, για προστασία ακεραιότητας και εθνικής κυριαρχίας κρατών, είναι οι αρχές που θέλουμε να εφαρμοσθούν στην Κύπρο, επομένως δεν μπορώ να φανταστώ ότι αυτή η τοποθέτηση του διεθνούς παράγοντα μπορεί να αλλάξει.

— Το Σχέδιο Ανάν απορρίφθηκε το 2004. Το «φάντασμά» του υπάρχει στη διαδικασία;
— Υπάρχει διότι το επαναφέρει διαρκώς η τουρκοκυπριακή πλευρά. Εχουμε πει βέβαια ότι εάν η τουρκοκυπριακή πλευρά θέλει να φέρει ορισμένες πρόνοιες του σχεδίου σαν δικές της προτάσεις και σαν δικές της θέσεις, έχει δικαίωμα να το κάνει, χωρίς αυτό να σημαίνει οποιαδήποτε δέσμευση ή αποδοχή από τη δική μας πλευρά. Θεωρούμε ότι αποτελούν τουρκοκυπριακές προτάσεις, ακόμα κι αν τις αντλούν από το σχέδιο Ανάν.
Αναδημοσίευση από την ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ